Χαιρετισμός του Σεβασμιωτάτου στην Εκδήλωση των Τριών Ιεραρχών (Πτολεμαΐδα)
- 31/01/2025
Η αξία και ο ρόλος του εκπαιδευτικού κατά τους τρείς Ιεράρχες
(Πτολεμαΐδα,30/01/2025 )
Η σημερινή εκδήλωση, σεβαστοί πατέρες, αξιότιμοι εκπρόσωποι των τοπικών, στρατιωτικών και εκπαιδευτικών αρχών, αγαπητοί μου αδελφοί και αδελφές είναι αφιερωμένη στην ελληνική παιδεία και στον πολιτισμό. Στις 30 Ιανουαρίου κάθε χρόνο εορτάζουμε στην Εκκλησία μας τη μνήμη τριών ξεχωριστών προσωπικοτήτων της παγκόσμιας ιστορίας, των Ιεραρχών και Διδασκάλων Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Τιμώντας αυτούς, τιμούμε μαζί όλα τα ευγενή ανθρώπινα επιτεύγματα, τις επιστήμες, τις αξίες που πηγάζουν μέσα από αυτές αλλά και το σεβασμό στον άνθρωπο και στον πολιτισμό που δημιουργεί σε κάθε εποχή. Αυτός ο εορτασμός πραγματοποιείται για δυο λόγους, διότι αυτοί οι Άγιοι πρώτον τα βίωσαν όλα αυτά και τα καλλιέργησαν στους εαυτούς τους και δεύτερον τα δίδαξαν ως επιστήμονες στους ακροατές τους. Δικαίως λοιπόν καθιερώθηκαν ως προστάτες. «Η εποχή τους ονομάστηκε μέσα από τα παιδαγωγικά συγγράμματά τους , ως ο «Χρυσός αιώνας της Εκκλησίας»1.
Επειδή το θέμα είναι τεράστιο, θα περιοριστώ σήμερα μία τόσο ξεχωριστή ημέρα να καταθέσω στην αγάπη σας, λίγες σκέψεις τιμητικές μέσα από τα κείμενα των τριών Ιεραρχών για αυτούς τους ανθρώπους, που σηκώνουν στους ώμους τους το βάρος και την ευθύνη του εκπαιδευτικού συστήματος. Ομιλώ για τους εκπαιδευτικούς μας, σε αυτούς που υπηρετούνε αλλά και σε αυτούς που αφυπηρετήσανε από την υπηρεσία. Δηλαδή στους ανθρώπους που επιμελούνται και επιμελήθηκαν την πνευματική καλλιέργεια και τη μόρφωση της νέας γενιάς του τόπου μας.
Η εκπαίδευση μπορούμε να πούμε είναι ένα σύστημα, μία μέθοδος, ένα μέσο απόκτησης και βίωσης της γνώσης. Με απλά λόγια είναι η βοηθός της παιδείας και της αγωγής. «Η παιδεία εμπνέει αξίες και ιδανικά και
στρέφει το βλέμμα του νέου σε υψηλά οράματα»2. Μελετώντας κάποιος τις θέσεις των τριών Ιεραρχών για τα θέματα της αγωγής των νέων και του τρόπου διδασκαλίας, συναντά στα κείμενα τους έντονους προβληματισμούς αλλά και δυναμικές προτάσεις. Προτάσεις που
1 Δ. Μωραΐτου, Παιδαγωγικαί ἰδέαι τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Ἀθῆναι, ἐκδ. Κ. Γρηγόρη, 1968, σ. 9.
2 Καργάκος Σ., Προβληματισμοί, ένας διάλογος με τους νέους, τ. Γ, Αθήνα 1989, σ. 190
στοχεύουν στον μαθητή αλλά και στο πρόσωπο και το έργο του δασκάλου της κάθε εποχής. Η παιδεία πρέπει να αποτελεί ένα δρόμο απελευθέρωσης προσωπικής και κοινωνικής και όχι μια διαδικασία εξαναγκασμού και ανελευθερίας γιατί τότε έχουμε εσφαλμένη πράξη και λανθασμένο αποτέλεσμα. Εντός αυτού του πλαισίου πρέπει να κινούνται όλοι όσοι σχετίζονται με τον ευαίσθητο χώρο της παιδείας.
Σε αυτό το σημείο αγαπητοί μου, ας αφήσουμε να μας μιλήσουν οι τρεις μεγάλοι αυτοί Άγιοι, για το ποιος θα πρέπει να είναι ο ρόλος αλλά και ποια είναι η αξία του εκπαιδευτικού.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως το χρυσό στόμα της Εκκλησίας, θεωρεί ότι πρωτεύοντα ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία διαδραματίζει η προσωπικότητα του δασκάλου καθώς επίσης και η σχέση του με τους μαθητές. Η σχέση δάσκαλου με μαθητή θα πρέπει να τη χαρακτηρίζει μια σχέση αγάπης αλλά και αλληλοσεβασμού. «Ο καλός δάσκαλος εμπνέει, προσελκύει και πείθει τον μαθητή για την επίτευξη του στόχου του»3.
Αυτή η άριστη συνεργασία θα πρέπει να ενδυναμώνεται και με ένα ακόμη βασικό στοιχείο. Εδώ ας επιτρέψουμε να μας ενισχύσει διά του λόγου του ο μεγάλος Θεολόγος Άγιος Γρηγόριος, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως: « Όπως ακριβώς στα σώματα δεν προσφέρουν όλοι τα ίδια φάρμακα, αλλά διαφορετικά, έτσι και στις ψυχές πρέπει να τις φροντίζουμε με διαφορετικό λόγο και αγωγή»4. Η βία απορρίπτεται και δε επιτρέπεται να χρησιμοποιείται από τους δασκάλους, διότι ο νέος είναι ένα ελεύθερο ον, με προσωπικότητα, με αξία και χρήζει της ανάλογης συμπεριφοράς και του σεβασμού. Η καταλληλότερη οδός είναι η πειθώ, καθότι με αυτή ενεργοποιείται και λειτουργεί η προαίρεση του νέου και ταυτόχρονα με αυτή την τακτική οδηγείται ο νέος στην επίτευξη ενός θετικού και ασφαλούς αποτελέσματος.
Στο τέλος αφήσαμε τον Ιεράρχη της Καππαδοκίας τον Μέγα Βασίλειο έναν εξαιρετικό δάσκαλο και επιστήμονα. Αυτός που έχει την ευθύνη της διδασκαλίας μας τονίζει ο Άγιος Βασίλειος θα πρέπει να διδάσκει με παραστατικότητα, με παραδείγματα κάνοντας ξεκάθαρο και σαφές το περιεχόμενο των μαθημάτων. «Ο μαθητής είναι ανάγκη να εργάζεται. Να έρχεται στην αίθουσα διδασκαλίας με ενδιαφέρον και να συμμετέχει στο
3 MG. 57327
4 Β` Ε.Π.Ε. 35, 453
μάθημα με την σωστή καθοδήγηση. Με τη βοήθεια του παιδαγωγού και το σεβασμό να διεγείρει το πνεύμα του, ώστε να ελέγχει κάθε τι που διδάσκεται, ώστε να συνεχίσει και μόνος του την έρευνα για την ανεύρεση της αλήθειας, διότι ότι αποκτά κανείς με κόπο, αυτό το δέχεται με χαρά και το φυλάει με επιμέλεια»5.
Αγαπητοί μου, τελικά τα βασικά στοιχεία της αληθινής παιδείας για τους τρεις Ιεράρχες που επιδιώκει ένας παιδαγωγός να κατορθώσει είναι όπως είπαμε πρώτον η αγάπη, δεύτερον η ελευθερία και τρίτον ο σεβασμός του ανθρώπινου προσώπου. Και οι τρεις τονίζουν πως η σχέση παιδαγωγού μαθητή είναι μια σχέση ελευθερίας και δημιουργίας. Έτσι τιμούμε τους τρεις Ιεράρχες, τους τρεις μεγάλους φωστήρες και Διδασκάλους όπως τους αποκαλεί ο υμνογράφος της Εκκλησίας. Με την ευκαιρία λοιπόν αυτής της εορτής, που είναι συγχρόνως εορτή της παιδείας και των ελληνικών γραμμάτων, τιμούμε τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβαθμίου και Δευτεροβαθμίου Εκπαιδεύσεως της Φλώρινας, της Πτολεμαΐδας, των Πρεσπών και του Αμυνταίου. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε και όλους αυτούς που διακονούσαν από αυτό το μετερίζι ως και πέρυσι. Τιμούμε όλους εσάς σεβαστοί και αγαπητοί μας εκπαιδευτικοί που μεταδώσατε με αγάπη, με ζήλο, με αυταπάρνηση πολλές φορές την γνώση στους μαθητές σας. Που επιδιώξατε να καλλιεργήσετε την ψυχή τους και να προσφέρετε στην κοινωνία μας όχι μόνο μορφωμένους ανθρώπους, αλλά ανθρώπους με αρχές, με ιδανικά και με αξίες και αυτό όχι πάντοτε κάτω από εύκολες και ιδανικές συνθήκες.
Σας ευχαριστούμε, γιατί υπηρετήσατε όλα τα χρόνια με αγάπη και με διάθεση προσφοράς την Πρωτοβάθμια και την Δευτεροβάθμια εκπαίδευση είτε στις σχολικές μονάδες είτε στη διοίκηση, επιδιώκοντας το καλύτερο αποτέλεσμα για τα παιδιά μας.
Είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει καλύτερη ανταμοιβή και ανταπόδοση για το πολύχρονο έργο σας από το «ευχαριστώ» των μαθητών σας αλλά και της κοινωνίας μας. Γι᾽ αυτό το λόγο η τοπική μας Εκκλησία θα επιβραβεύσει την προσφορά και τις θυσίες σας στο τέλος αυτής της όμορφης εκδηλώσεως που εκφράζει πιστεύω ακράδαντα και τα συναισθήματα ευγνωμοσύνης όλων των παρισταμένων.
Εύχομαι ταπεινά και από καρδιάς ως Επίσκοπός σας, να συνεχίσετε να προσφέρετε και να διδάσκετε πάντοτε με τη ζωή και το παράδειγμά σας.
5 Ομιλία Ε` Εις την Εξαήμερον
Εδώ επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω αυτή τη σύντομη τοποθέτηση με τα λόγια ενός Αμερικανού συγγραφέα του Ουίλιαμ Άρθουρ Bόoρντ που λέει τα εξής: «Ο μέτριος δάσκαλος μιλάει. Ο καλός δάσκαλος εξηγεί. Ο εξαιρετικός δάσκαλος δείχνει. Ο μεγάλος δάσκαλος εμπνέει»6.
Με αυτές τις απλές σκέψεις ευλογώ την έναρξη αυτής της εκδήλωσης και εύχομαι σε όλους υγεία, δύναμη και την έμπνευση των αγίων τριών Ιεραρχών στη ζωή σας.
Σας ευχαριστώ
6 William Arthur Ward, 1921-1994
6 William Arthur Ward, 1921-1994
