Αγία Τριάδα – Πισοδέρι
Δυτικά από το Πισοδέρι και 4 χλμ. από αυτό στη θέση «Εικόνα» βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας. Το μοναστήρι είναι περιτοιχισμένο από μια μαγευτική φύση, μέσα σε ένα δάσος κατάφυτο από οξυές. Το μοναστήρι είναι συνδεδεμένο με όλα τα γεγονότα που κατά καιρούς διαδραματίστηκαν στο Πισοδέρι και ιδιαίτερα με τον Μακεδονικό αγώνα όπου υπήρξε ορμητήριο των Ελλήνων αυτό άλλωστε ήταν και η αιτία που καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό από τους κομιτατζήδες στο 1906.
Αγία Τριάδα – Πισοδέρι
Η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας Πισοδερίου έχει κτιστεί το έτος 1050 όταν αυτοκράτωρ της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήταν ο Κωνσταντίνος Θ’ ο επιλεγόμενος Μονομάχος. Για τη χρονολογία αυτή αδιάψευστη απόδειξη αποτελεί η μέχρι σήμερα σωζόμενη πέτρινη πλάκα που βρίσκεται εντοιχισμένη στην εξωτερική κόγχη πάνω από τη δυτική Ούρα της εκκλησίας. Η Μονή ανακαινίσθηκε και απόκτησε τη σημερινή της μορφή βασιλική με τρούλο μεταξύ 1600-1650 που συνηθίζονταν τότε, όπως επίσης και την προαναφερόμενη πλάκα στην οποία η χρονολογία είναι γραμμένη με αριθμούς και όχι με γράμμα όπως ήταν καθιερωμένο έως τότε. Αυτά διαπιστώθηκαν κατά την μικροεπισκευή της που έγινε πριν από έξι χρόνια, κατά την οποία εξακριβώθηκε ότι τα ξύλινα διαζώματα του κτιρίου είναι κονιορτοποιημένα καθώς και ότι το αρχικό κτίριο ήταν κτισμένο με τούβλα βυζαντινού τύπου θραύσματα των οποίων βρέθηκαν στις επιχώσεις στην βόρεια πλευρά, μαζί με ένα πέτρινο βαρίδι (για κατακόρυφα ζυγίσματα).
Γύρω από την Αγία Τριάδα υπάρχουν διάφοροι θρύλοι και ιστορικά γεγονότα, θρύλοι και γεγονότα συμπλέκονται και μέσα από τον λόγο περνούν από γενιά σε γενιά Πισοδεριτών κινώντας το γαϊτανάκι της παράδοσης.
- Στην φαντασία των Πισοδεριτών η Αγία Τριάδα, παρουσιαζόταν σαν γυναίκα, που προστάτευε σε κάθε περίπτωση το Ιερό της.
- Όταν κάποια αρκούδα κατέφαγε ένα από τα βόδια της Μονής, η Αγία υποχρέωσε την αρκούδα να ζευχθεί με το άλλο βόδι στον ζυγό και να οργώσει το χωράφι της…
- Σε μια αιωνόβια οξυά, που βρισκόταν λίγο πιο κάτω από την είσοδο της Μονής, είχε βρεθεί εικόνα της Αγίας Τριάδας από έναν βοσκό, ο οποίος την έφερε στην εκκλησία του χωριού, εκείνη όμως, ξαναγύρισε στην οξυά, δύο-τρεις φορές και έτσι οι Πισοδερίιες υποχρεώθηκαν να χτίσουν εκεί την μονή.
- Γάλλος στρατιώτης, κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, επιχείρησε να κόψει την οξυά εκείνη και αντί για την οξυά έκοψε το πόδι του.
Εδώ ιδρύθηκε από επτά πατριώτες εταίρους η νέα Φιλική Εταιρία το 1867. Εδώ εύρισκαν καταφύγιο, ανάπαυση και ασφάλεια οι ήρωες του Μακεδόνικου Αγώνα. Σε τιμή και ανάμνηση όλων αυτών η κάθε οικογένεια έφτιαχνε το δικό της (κονάκι) και εκεί κατέλυαν τα μέλη της σε κάθε επίσκεψη και ιδίως την παραμονή του εορτασμού της Αγίας Τριάδας.
